Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Kardiologii Prenatalnej

Tak. W wielu krajach europejskich od wielu lat obowiazuje schemat co najmniej dwukrotnego położniczego badania USG w przebiegu tzw. ciąży prawidłowej około 20 i po 30 tygodniu ciąży.
Wcześniejsze badanie USG (ok. 10 tyg.) pozwala zazwyczaj na potwierdzenie obecności ciąży i ilości płodów.
Lekarz położnik wykonujący tzw. przesiewowe, rutynowe badanie USG ocenia nie tylko czy ma do czynienia z ciążą pojedynczą czy mnogą, jaka jest lokalizacja i budowa łożyska, jaka jest ilość wód płodowych, jaka jest wielkość płodu, ale również jak wygladają narządy wewnętrzne płodu, główka, brzuszek, klatka piersiowa, w tym tzw. obraz 4 jam serca.
Po wstępnym badaniu USG ciężarna może zostać skierowana na bardziej szczegółowe badanie serca i układu krążenia płodu.
Dzięki postępowi w ultrasonografii i echokardiografii, czyli diagnostyce polegającej na zastosowaniu nieszkodliwych fal ultradźwiękowych, m.in. macica staje się dla nas, lekarzy diagnostów „przezroczysta” i możemy nie tylko odróżnić serce prawidłowe od nieprawidłowego, ale dokładnie ocenić jego poszczególne elementy, zastawki, przegrody, naczynia.
Znając już dokładnie problem z jakim mamy do czynienia mozna zaplanować na wiele tygodni przed porodem, optymalny sposób opieki nad ciężarną i jej nienarodzonym dzieckiem.

Jakie znaczenie ma badanie serca i układu krążenia płodu?

W oparciu o wynik badana echokardiograficznego płodu w niektórych przypadkach można wprowadzić leczenie przed urodzeniem pacjenta podając leki matce lub bezpośrednio do płodu.
Zespół specjalistów biorących udział w diagnostyce, pomaga położnikowi wcześniej ustalić czas, miejsce porodu, sposób rozwiazania ciąży oraz postępowanie bezpośrednio po porodzie.
Możemy przygotować ciężarną do sytuacji z jaką będziemy mieć do czynienia po porodzie, możemy od strony lekarskiej przygotować w optymalny sposób zespół specjalistów, który może zapewnić noworodkowi jak najlepszą opiekę.

Kto jest odpowiedzialny za prowadzenie leczenia płodu u zdrowej ciężarnej?

Lekarzem bezpośrednio kierującym i nadzorującym stan ciężarnej i płodu, który wymaga leczenia jest położnik, zazwyczaj ordynator oddziału lub jego zastępca.
W procesie leczenia naszego nienarodzonego pacjenta w I„CZMP bierze udział wiele osób: lekarze zajmujący się diagnostyką serca płodu, serca kobiety ciężarnej, lekarze wykonujący rutynowe badania USG, lekarze zajmujący się badaniami krwi ciężarnej, a czasami również krwi płodu w laboratorium.Są to zazwyczaj trudne i skomplikowane sprawy, zarówno z punktu widzenia ciężarnej (wymagają one dużo cierpliwości i czasu), jak i lekarskiej, oraz organizacji pracy w szpitalu.
Jesteśmy tutaj po to, aby starać się pomagać naszym pacjentom, również tym jeszcze nienarodzonym, ale już się rozwijającym. Tylko nasz wspólny wysiłek, ciężarnej i zespołu lekarzy może zakończyć się sukcesem.

Czy można się zgłosić na badanie serca płodu bez skierowania od położnika?

Nie. Wymagane jest skierowanie z placówki POZ (lekarz rodzinny, lekarz ginekolog) lub innej uprawnionej do wydawania skierowań na badania specjalistyczne. W przypadku niedopełnienia powyższych wymagań za badania wykonywane w Zakładzie Diagnostyki Wad Wrodzonych I„CZMP”pobierana będzie opłata wg cennika usług medycznych I„CZMP”.
Prenatalna diagnostyka kardiologiczna, stanowiąca jeden z najważniejszych problemów w perinatologii, ma bardzo istotne znaczenie, m.in. dla kobiet, które już poprzednio urodziły dzieci z wadą serca, a aktualnie znajdują się w kolejnej ciąży. Zazwyczaj przeżywają stres i niepokój dotyczący porodu i odpowiedzi na pytanie czy kolejne dziecko będzie zdrowe. Można tego stresu uniknąć poddając się badaniu prenatalnemu - badaniu serca płodu. Zazwyczaj w ponad 95% takich sytuacji jesteśmy w stanie uspokoić ciężarną i jej męża widząc prawidłowo ukształtowane serce ich kolejnego potomka.

Kiedy powstała wada serca płodu?

Rozwój serca człowieka ma miejsce między 4 a 6 tygodniem od zapłodnienia. W 13- 14 tygodniu ciąży możemy je uwidocznić po raz pierwszy, ale jego rozmiary (ok. 6 mm) powodują iż dokładna ocena serca płodu na tym etapie może być jeszcze niedokładna. Po raz drugi ocenia się serce płodu w połowie trwania ciąży czyli około 18-20 tygodnia ciąży i w tym czasie, kiedy serce ma około 20 mm można odróżnić prawidłowe serce płodu od nieprawidłowego. Po 30 tygodniu ciąży serce jest większe, ale badanie serca płodu jest trudniejsze technicznie.

Kiedy powinno się wykonać badanie serca płodu?

Optymalnie badanie takie mona wykona okoo 20-24 tygodnia ciąży.

Jakie są wskazania do badania serca płodu?

Prawdopodobieństwo wady serca jest duże, jeżeli mamy do czynienia z rozpoznaną już anomalią pozasercową płodu np. w przypadkach wady ośrodkowego układu nerwowego, układu pokarmowego lub innych wad, w przypadku obrzęku płodu, nieprawidłowego rytmu serca płodu, czy tzw. opóźnienia rozwoju wewnątrzmacicznego.
Wady serca, które rozpoznajemy przed urodzeniem u płodu, występują także częściej u ciężarnych chorujących na cukrzycę, nadczynność tarczycy, epilepsję, choroby serca, a także u kobiet leczonych z powodu niepłodności.
Do pozostałych wskazań zaliczamy także urodzenie poprzedniego dziecka z wadą serca.

Dlaczego badanie serca płodu trwało u mnie tak długo?

Badanie echokardiograficzne płodu jest czasochłonne. Jest poprzedzone pełnym badaniem ultrasonograficznym, w którym płód jest mierzony, "ważony", oceniane są jego wszystkie pozostałe struktury, ponieważ losy płodu z problemem kardiologicznym zależą od wielu czynników: na przykład, czy płód ma prawidłową masę płodu?, czy ma izolowany problem kardiologiczny, czy dodatkowo występują inne anomalie
(np. przewodu pokarmowego albo nerek), czy płód jest na tyle dobrze widoczny, że można się oprzeć na jego diagnostyce obrazowej, czy istnieją wskazania do pogłębionej diagnostyki cytogenetycznej? Ważne jest, czy istnieje prawidłowa objętość płynu owodniowego, czy jest wielowodzie, czy małowodzie, jak wygląda lokalizacja
i funkcja łożyska.
W przypadku podejrzenia przez położnika nieprawidłowości w budowie serca płodu, celem wyjaśnienia problemu zwykle potrzeba około 2 godzin czasu (pełne badanie trwa zwykle 3-4 kwadranse, jest poprzedzone analizą dotychczasowego przebiegu ciąży,
które pomaga ocenić dotychczasowy przebieg ciąży i ewentualne narażenia na dodatkowe leki, lub czynniki środowiskowe). Poza badaniem płodu dodatkowy czas jest potrzebny na przygotowanie raportu z badania, dodatkowy czas może zająć wyjaśnienie Państwu problemu - w czasie tej lub następnej wizyty.

Czy wada serca u płodu oznacza to samo co wada serca u dziecka?

Nie. Jest inna charakterystyka wady serca u płodów a inna u dzieci. Dziecko oddycha powietrzem atmosferycznym a płód znajduje się w otoczeniu płynu owodniowego. Dziecko żyje bez pępowiny a losy płodu zależą między innymi od budowy i czynności jego pępowiny i łożyska. Inaczej zbudowany jest mięsień serca płodu, inaczej dziecka. Inaczej funkcjonuje układ krążenia płodu, inaczej dziecka po urodzeniu. Te i inne różnice powodują iż okres życia płodowego różni się od okresu życia pourodzeniowego.

Od czego zależą losy mojego płodu - dziecka?

Losy płodu/noworodka/dziecka zależą przede wszystkim od rodzaju wady. Ale poza samą budową serca istotne jest również wykluczenie u płodu obecności anomalii pozasercowych, czyli dotyczących innych narządów niż serce. Jeżeli poza wadą serca istnieją anomalie w zakresie układu nerwowego albo pokarmowego albo kostnego albo wady nerek rokowanie dla płodu i noworodka jest zwykle niekorzystne.
Dlatego min. badanie echokardiograficzne u płodu musi być poprzedzone szczegółową, wnikliwą analizą budowy i zachowania całego pacjenta. Ta sama wada serca izolowana rokuje inaczej niż ta sama wada serca ale przebiegająca z innymi anomaliami pozasercowymi.

Czy w każdym przypadku wady serca u mojego u płodu można przeprowadzić leczenie u noworodka?

Jeżeli u Państwa płodu wadzie serca towarzyszą inne anomalie, dotyczące innych narządów (np. przepuklina przeponowa, złożona wada przewodu pokarmowego, złożone zespoły wad genetycznych, zahamowanie rozwoju wewnątrzmacicznego, małowodzie) nie ma aktualnie szans na leczenie noworodka po porodzie.
Jeżeli diagnoza została ustalona odpowiednio wcześnie, wg polskiego prawodawstwa ciężarna ma prawo wybrać opcję terminacji ciąży „zanim płód osiągnie zdolność do życia poza organizmem ciężarnej", (fragment tekstu z Ustawy RP), ale każdy przypadekjest indywidualnie rozpatrywany. W przypadku izolowanej wady serca płodu istnieją duże szanse na efektywne leczenie u noworodka.

Czy można zastosować leczenie u mojego potomka przed porodem?

W wybranych izolowanych przypadkach wad serca jest to niekiedy możliwe. Dotyczy to izolowanego zwężenia zastawki aortalncj lub płucnej, o ile stan taki zagraża życiu płodu lub noworodka. Nie stosuje się leczenia przed porodem w przypadkach "łagodnych" które mogą poczekać na działania kardiologów lub kardiochirurgów po urodzeniu dziecka.
Niekiedy podejmuje się leczenie farmakologiczne u płodów z wadami serca przebiegającymi z powiększeniem serca płodu, które może grozić niedrozwojem płuc płodu/noworodka.

Problem kardiologiczny u jednego z bliźniąt?

W przypadku ciąży wielopłodowej mogą powstać problemy kardiologiczne specyficzne dla okresu życia prenatalnego czyli przedporodowego.Większość ciąż bliźniaczych przebiega w sposób prawidłowy, i rodzą się dzieci zdrowe, ale w niektórych typach ciąż bliźniaczych znacznie częściej występują problemy kardiologiczne. Jeżeli mają Państwo dokumentację fotograficzną z wczesnej ciąży koniecznie trzeba przekazać ją lekarzowi.

Czy jednorazowe badanie echokardiograficzne w czasie ciąży wystarcza?

W większości przypadków wada serca w czasie ciąży przebiega w sposób stabilny w II połowie ciąży, ale w niektórych przypadkach obserwuje się ewolucję zmian. Po zakończeniu pierwszego badania echokardiograficznego lekarz poinformuje Państwa o zasadach wykonywania ewentualnych badań kontrolnych.
W niektórych przypadkach badanie echokardiograficzne umożliwia położnikowi monitorowanie stanu płodu i dostarcza lekarzowi prowadzącemu ciążę dodatkowych cennych informacji. Np. w przypadku obrzęku płodu zastosowanie badania echokardiograficznego i naszego „elektronicznego stetoskopu" jest aktualnie najczulszą metodą pozwalającą na śledzenie stanu płodu.
Dzięki informacjom z badania echokardiograficznego płodu można ciążę bezpiecznie kontynuować lub można precyzyjnie wyznaczyć optymalny termin i sposób porodu.

Co daje wykrycie i zdiagnozowanie wady serca przed porodem?

Dzięki wykryciu problemu kardiologicznego u płodu, po zweryfikowaniu w jednym z ośrodków referencyjnych ciężarna może dokonać wyboru min. co do miejsca porodu. Może np. Urodzić w ośrodku referencyjnym: położniczym, który współpracuje ściśle z ośrodkiem kardiologiczno-kardiochirurgicznym, albo może wybrać swój macierzysty szpital położniczy i zdać się na tradycyjny transport noworodka karetką lub helikopterem do tego ośrodka kardiologiczno-kardiochirurgicznego, który w danym momencie jest najbliżej miejsca porodu i który w danym momencie dysponuje wolnym miejscem dla noworodka. Zaletą wczesnej prenatalnej diagnostyki kardiologicznej dla ciężarnej jest możliwość bliższego poznania problemu zdrowotnego swojego potomka i stworzenie dla niego optymalnych warunków i miejsca porodu. Dzięki temu opieka kardiologiczna dla noworodka może być odpowiednio wcześnie zaplanowana i wdrożona.
Istnieją wady serca, które w pierwszych godzinach lub dniach życia pourodzeniowego przebiegają w sposób "niemy" klinicznie, czyli zarówno dla personelu medycznego jak i młodej mamy mogą pozostawać niezauważone.

Mam 36 lat, jestem po amniopunkcji genetycznej, wynik badania prawidłowy. Czy to możliwe, aby mój płód miał wadę serca?

Tak, ponieważ wynik amniopunkcji mówi Pani czy urodzi Pani chłopca czy dziewczynkę, pozwala na wykluczenie najczęstszych zespołów genetycznych, ale nic nie mówi na temat budowy serca u Pani płodu.

Jak sobie radzić ze stresem?

Następstwem wczesnej prenatalnej diagnostyki kardiologicznej dla ciężarnych jest stres związany z wiadomością o stanie zagrożenia życia lub zdrowia nienarodzonego potomka.
Najgorsze zło jest nieznane, poznanie problemu pozwala go przezwyciężyć. Ważne są rozmowy z najbliższymi, można także poszukać aktualnych informacji w internecie (np. www.fetalecho.pl, www.sercedziecka.vmed.pl ). Pracujemy aktualnie nad wprowadzeniem poza opieką medyczną, opieki psychologicznej dla Państwa i w związku z tym prosimy o indywidualne zgłaszanie takiej potrzeby do naszego personelu,abyśmy mogli poprawić system opieki kardiologicznej w przyszłości.
Najczęściej informacja o istnieniu wady serca u potomka jest szokiem i jest stresem dla ciężarnej. Aby Państwu pomóc w przezwyciężeniu tego stresu możemy Państwa skierować na dodatkową konsultację do kardiologa dziecięcego lub kardiochirurga. Możemy także skontaktować Państwa z rodzicami dzieci, z podobnym problemem, którzy mogliby z Wami podzielić się własnymi doświadczeniami. Istnieje także możliwość odwiedzenia Kliniki Kardiologicznej, gdzie możecie Państwo poznać inne dzieci z problemami podobnymi do Waszego.

Czy wykrycie wady serca oznacza konieczność porodu drogą cięcia cesarskiego?

W większości przypadków noworodek z wadą serca może się bezpiecznie rodzić drogami i siłami natury. Każdy przypadek jest jednak indywidualnie rozpatrywany.

Czy moje kolejne dziecko także będzie miało wadę serca?

Zwykle jeżeli w pierwszej ciąży pojawiła się wada serca, kolejna ciąża jest prawidłowa. Jeżeli pierwszych dwoje dzieci urodziło się ze zdrowym sercem, kolejne trzecie dziecko może mieć wadę serca. Występowanie wad serca w rodzinie można porównać do loterii. Stosunkowo rzadko wady serca występują rodzinnie. Badanie echokardiograficzne może pomóc zarówno w ustaleniu obecności prawidłowego serca, jak i w ustaleniu szczegółów anatomicznych w przypadku serca nieprawidłowego. Profilaktycznie przed kolejną ciążą wskazane jest przyjmowanie kwasu foliowego. Zmieniają się poglądy na temat zalecanej dawki, jak i czasu przyjmowania tego leku. Prosimy zasięgnąć w tej sprawie opinii Państwa lekarza.

U mojego płodu stwierdzono częstoskurcz. Czy to oznacza obecność wady serca?

Częstoskurcz u płodu, czyli nieprawidłowy szybki rytm serca zwykle występuje u płodu z prawidłową budową serca. Takie częstoskurcze czasami pojawiają się u dzieci oraz u osób dorosłych. Częstoskurcz u płodu może być dzisiaj skutecznie leczony przed porodem w ponad 80% przypadków. W około 20% może stanowić zagrożenie życia płodu i noworodka.
Leczenie częstoskurczu wymaga współpracy ciężarnej z lekarzami, dużej cierpliwości, zwykle częstych i powtarzanych badań echokardiograficznych. W wielu przypadkach można uzyskać nie tylko całkowite umiarowienie akcji serca płodu ale także po urodzeniu dzieci te mogą być w pełni zdrowe. W niektórych jednak przypadkach nawet po uzyskaniu przejściowej poprawy, dzieci te mogą wymagać długofalowej opieki Kliniki Kardiologii Dziecięcej.

Jeżeli cel ten i nasze działania uznają Państwo za słuszne można nas poprzeć poprzez wpłatę dowolnej sumy na nasze konto